'Đội ngũ tinh hoa giúp vận hành hiệu quả chính quyền địa phương hai cấp'

Trong dự thảo Báo cáo chính trị đang được Ban Chấp hành Trung ương lấy ý kiến nhân dân, nội dung xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh toàn diện và nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền, sức chiến đấu của Đảng được xem là trọng tâm, với nhiều điểm mới.

VnExpress phỏng vấn ông Nguyễn Đức Hà, nguyên Vụ trưởng Cơ sở Đảng, Ban Tổ chức Trung ương, về vấn đề này.

- Công tác xây dựng Đảng luôn được coi là nội dung xuyên suốt trong mọi kỳ Đại hội. Điểm mới, khác biệt trong dự thảo Báo cáo chính trị lần này so với trước là gì, thưa ông?

- Dự thảo Văn kiện Đại hội 14 kế thừa tinh thần của các kỳ Đại hội trước, đồng thời bổ sung và phát triển nhiều nội dung mới cho phù hợp thực tiễn. Lần này, văn kiện có nhiều cải tiến. Nếu trước đây Báo cáo chính trị, Báo cáo kinh tế - xã hội và Báo cáo tổng kết xây dựng Đảng được tách riêng, dẫn đến trùng lặp, thì nay được tích hợp thành một Báo cáo chính trị duy nhất, ngắn gọn hơn, gắn kết và nhất quán hơn.

Trung ương cũng xây dựng kèm Chương trình hành động cụ thể hóa các mục tiêu, xác định rõ mốc thời gian, đơn vị phụ trách để có thể triển khai ngay sau Đại hội, khắc phục tình trạng trước đây phải mất thêm khoảng nửa năm mới xây dựng chương trình hành động. Dự thảo còn có phụ lục số liệu, bảng biểu giúp việc tra cứu, theo dõi dễ dàng hơn.

Trước đây Báo cáo Chính trị là văn kiện trung tâm, thể hiện quan điểm, mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ và khâu đột phá của Đảng. Các báo cáo khác chỉ làm rõ, cụ thể thêm, không được trái hoặc mâu thuẫn với Báo cáo chính trị. Có thể coi đây là bản tuyên ngôn, lời cam kết của Đảng với toàn Đảng, toàn dân và bạn bè quốc tế về những nhiệm vụ sẽ thực hiện trong thời gian tới.

Vì vậy, việc lần đầu Trung ương đưa nội dung xây dựng Đảng vào Báo cáo chính trị thể hiện tầm quan trọng đặc biệt của công tác này. Xây dựng Đảng được thể hiện đậm nét, trên cơ sở tổng kết nhiệm kỳ vừa qua và kế thừa các nội dung của những kỳ Đại hội trước.

Đồng thời, công tác xây dựng Đảng lần này cập nhật đầy đủ quan điểm, tinh thần mới trong các chủ trương của Trung ương, Bộ Chính trị, nhất là ở 7 nghị quyết chuyên đề mới ban hành. Các lĩnh vực tổ chức, cán bộ, kiểm tra, dân vận, phương thức lãnh đạo của Đảng đều được trình bày cụ thể, có kế thừa và điểm mới.

- Dự thảo Báo cáo chính trị nhấn mạnh xây dựng đồng bộ đội ngũ cán bộ cấp chiến lược và cấp cơ sở. Ông nhìn nhận thế nào về thay đổi này?

- Báo cáo chính trị trình Đại hội 14 tiếp tục khẳng định công tác cán bộ là "then chốt của then chốt", song mở rộng phạm vi và yêu cầu cao hơn. Đại hội 13 nhấn mạnh xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín. Còn tại Báo cáo chính trị Đại hội 14, Trung ương vẫn phát huy tinh thần đó, nhưng mở rộng và nhấn mạnh đến việc nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ, vai trò nêu gương, tính chiến đấu của cả ba nhóm cán bộ là cấp chiến lược, cấp cơ sở và người đứng đầu.

Cán bộ cấp chiến lược là đội ngũ tinh hoa, tham gia hoạch định đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nên đòi hỏi rất cao về trí tuệ và tầm nhìn. Công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bổ nhiệm phải chặt chẽ, bảo đảm đúng tiêu chuẩn. Đây là những người có khả năng nghĩ sâu, nhìn xa và làm việc lớn.

Cán bộ cấp cơ sở là nơi thể hiện rõ nhất quyền làm chủ của nhân dân, là cầu nối trực tiếp giữa Đảng với dân, quyết định việc nghị quyết có đi vào cuộc sống hay không. Cấp cơ sở là nơi gần dân, hiểu dân, phản ánh trung thực tâm tư, nguyện vọng của nhân dân. Mọi sáng kiến, phát kiến thường bắt nguồn từ thực tiễn cơ sở. Họ cũng là người phát hiện sớm vấn đề tiêu cực tại địa bàn để xử lý kịp thời, đồng thời lan tỏa các mô hình hay, cách làm tốt.

Người đứng đầu, từ cấp xã đến bộ ngành, phải là người truyền cảm hứng, quy tụ tập thể, tạo động lực cho đội ngũ. Họ cần gắn kết cán bộ, đảng viên thành một khối thống nhất, phát huy trí tuệ và sức mạnh chung.

Vì vậy, việc xây dựng đồng bộ đội ngũ cán bộ cấp chiến lược và cấp cơ sở là đúng đắn, phù hợp thực tiễn, nhất là khi cả nước vừa hoàn thành sắp xếp bộ máy, hình thành mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

- Trong các văn kiện nhiều nhiệm kỳ qua, Đảng đều nhấn mạnh tinh thần "dựa vào dân để xây dựng Đảng". Theo ông, làm sao để nguyên tắc ấy trở thành cơ chế thực chất trong công tác cán bộ?

- Công tác xây dựng Đảng bao gồm nhiều lĩnh vực như tổ chức, cán bộ, kiểm tra, giám sát, đổi mới phương thức lãnh đạo... Trong đó, công tác cán bộ luôn là trung tâm. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói "muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém".

Vì vậy, tinh thần dựa vào dân để xây dựng Đảng là quan điểm đúng đắn, phù hợp nguyên tắc "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ". Song điều cần làm rõ là Đảng dựa vào dân như thế nào, đặc biệt trong khâu xây dựng đội ngũ cán bộ.

Toàn quốc vừa tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội 14 dự kiến đầu năm 2026. Khi quy hoạch, lựa chọn nhân sự cấp ủy, đã có cơ chế nào để người dân được tham gia góp ý hay chưa? Theo tôi, cần xem xét việc công khai danh sách dự kiến Ban chấp hành Đảng bộ ở cấp cơ sở, tạo điều kiện để người dân đóng góp ý kiến xây dựng.

Hiện nay, chúng ta chưa có cơ chế để người dân tham gia trực tiếp vào công tác cán bộ. Trong khi đó, nếu thực hiện được, nhân dân chính là "bộ lọc" sâu sát và khách quan nhất từ cơ sở, giúp Đảng có thêm kênh thông tin khi quy hoạch, giới thiệu, bổ nhiệm cán bộ. Tôi mong rằng nội dung này sẽ được nghiên cứu, bổ sung trong dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội 14.

- Lần đầu tiên Văn kiện nêu khái niệm "Đảng văn minh" bên cạnh "trong sạch, vững mạnh". Ông nhìn nhận thế nào về khái niệm này?

- Đảng lãnh đạo dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, và lần này bổ sung thêm lý luận về đường lối đổi mới suốt 40 năm qua. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói "Đảng ta là đạo đức, là văn minh".

Báo cáo chính trị lần này nhấn mạnh yêu cầu tăng cường xây dựng, chỉnh đốn, tự đổi mới để Đảng thật sự "là đạo đức, là văn minh", nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu. Lý luận về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về đạo đức tiếp tục được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu mới.

"Đảng văn minh" là sự cụ thể hóa tư tưởng Hồ Chí Minh - thể hiện trí tuệ, phẩm chất, bản lĩnh và phong cách lãnh đạo của Đảng. Văn minh nghĩa là tiến bộ, nhân văn, trái với bảo thủ, lạc hậu. Đảng văn minh là Đảng có đạo đức tốt, phong cách tốt, bản lĩnh vững vàng, vì dân, đặt lợi ích quốc gia - dân tộc lên trên hết, đồng thời tiếp thu tinh hoa văn minh nhân loại.

Việc bổ sung khái niệm này là cần thiết trong bối cảnh mới, bởi lịch sử cho thấy bất kỳ chính đảng nào nếu không tự đổi mới, không tiếp cận cái mới, không bắt kịp xu thế phát triển của thời đại thì sẽ đánh mất niềm tin của nhân dân.

"Đảng văn minh" cũng mang ý nghĩa tập hợp sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kế thừa truyền thống tốt đẹp của cha ông, tiếp thu tinh hoa nhân loại để tạo thành một khối thống nhất, vững mạnh. Từ đó, Đảng tiếp tục dẫn dắt công cuộc đổi mới của Việt Nam thành công trong giai đoạn mới.

Vũ Tuân