Nhà bà Nguyễn Thị Nhã, thôn Sàn, xã Tiên Lục, nằm cách đê bao khoảng 500 m. Tối 7/10, bà xách phích nước ra ngoài bờ sông Thương cho bộ đội, dân quân xã đang hộ đê bao - đoạn đê phía gần sông, thấp hơn đê chính, có vai trò bảo vệ khu dân cư và giảm áp lực cho đê chính.

Do ảnh hưởng của bão Matmo, địa phương mưa to, nước sông Thương liên tục dâng cao, vượt báo động ba. Con sông bắt nguồn từ Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn, chảy vào địa phận Bắc Giang cũ, hợp lưu với sông Lục Nam, sông Cầu tạo thành hệ thống sông Thái Bình.

Trong đêm, ôtô liên tục ra vào chở đất cát thành đống. Người dân xúc cát cho vào bao tải, rồi xếp chồng lên tạo tường thành chắn nước lũ đang dâng, vỗ ì oặp vào mạn đê. Nhìn nước sông chỉ còn cách mặt đê gần nửa mét, bà Nhã lắc đầu "không biết có trụ nổi qua đêm".

 

 

Đêm chạy lũ tràn đê bên bờ sông Thương

Sống ven sông quen phòng bị mỗi đợt mưa bão, bà Nhã vội trở về tìm chỗ cao cho đàn lợn tránh trú. 13 con lợn nái, 30 con lợn thịt là vốn liếng dành dụm ăn Tết. Anh Huỳnh, con rể, từ xóm Ngoài vào giúp bố mẹ vợ di tản đàn gia súc lên cao. Xung quanh các gia đình cũng tất bật chuyển đồ, kê cao thóc lúa.

Gần nửa đêm, ông Nguyễn Văn Lung, chồng bà Nhã từ ngoài sông chạy về báo "nước còn một gang tay là tràn mặt đê". Ai nấy tăng tốc sơ tán, lùa lợn lên khu đất cao nhất làng tránh lụt.

1h30 ngày 8/10, cả gia đình buộc xong chuồng tạm cho đàn lợn cũng là lúc đê bao vỡ, nước sông Thương tràn vào xóm làng. "Tiếng nước chảy rào rào như thác, chạy được cái gì thì chạy, còn không đành bỏ chìm trong nước", bà Nhã kể.

Chỉ 15 phút, nước đã tràn đến cây nhãn đầu cổng ngôi nhà và trong nửa tiếng đã ngập gần hết tầng một. Vợ chồng bà với anh con rể chỉ kịp bê quần áo, một ít bát đũa, xoong nồi lên tầng hai.

Trong xóm, xuồng cứu hộ của bộ đội, dân quân liên tục ra vào sơ tán dân. Tiếng nước lũ ào ào át tiếng người gọi nhau. Điện mất, vợ chồng bà Nhã chuyển sinh hoạt lên tầng hai, không theo xuồng ra ngoài vì chỗ nào cũng ngập. 60 năm cuộc đời, bà Nhã trải qua ba trận lụt lịch sử vào năm 1971, 1986 và 2025, riêng trận rạng sáng 8/10 bà muốn "đứt hơi" vì nước lên quá nhanh.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh, tuyến đê bao thôn Ngoài, thôn Đụn bị tràn, sau đó vỡ hai đoạn dài 70 m khiến chính quyền phải di dời hơn 500 hộ dân khỏi vùng ngập lụt. Thời điểm đê bao vỡ, lũ sông Thương tại trạm Cầu Sơn đã lên 16,64 m, vượt báo động ba 0,64 m.

Cách đó trăm mét, anh Phan Văn Thìn, 32 tuổi, trải qua trận lụt đầu tiên trong đời mất sạch tất cả chỉ trong một đêm. Cuộc chạy lụt của ông chủ xưởng mộc diễn ra trước nửa đêm, nhưng ba người trong nhà chỉ kê một ít gỗ thành phẩm lên giàn giáo, còn các loại máy móc, CNC... đành bỏ lại vì quá nặng.

Nghe rõ tiếng nước lũ ào ào tràn về, anh chỉ kịp hô vợ con lấy giấy tờ, một ít quần áo rồi cả nhà dắt nhau đi trú nhờ họ hàng ở chỗ cao nhất thôn. Trong 15 phút, nước lụt từ mắt cá chân đã dâng tới ngang ngực.

Nhìn nước mênh mông nhấn chìm xưởng gỗ, anh Thìn bật khóc nghĩ đến số nợ vay anh em, bạn bè để khởi nghiệp đầu năm. "Nợ cũ chưa trả hết, nợ mới lại chồng lên", người đàn ông rầu rĩ, cho biết sau hai ngày gia đình 10 người vẫn ở nhờ nhà họ hàng. Khu vực này sáng nay vẫn mất điện, nước chưa rút.

 

 

Người dân thôn Sàn mất trắng sau lũ

Chị Bùi Thị Tư, trú tại thôn Ngoài - cách đê vài cây số, cho biết ở chỗ cao nhưng nước lụt vẫn dâng qua mặt đường nhựa tràn vào sân, nhiều vị trí chảy xiết thành dòng. Năm ngoái, bão Yagi khiến nước lũ lên nhanh song vùng này không ngập.

"Năm nay nước tràn trề, chỗ nào cũng bì bõm đến bụng, đến ngực. Người già kể lụt năm 1986 cũng chưa to bằng năm nay", người phụ nữ 40 tuổi kể.

Ngày 8/10 mưa dứt, song lũ sông Cầu, sông Thương tiếp tục dâng. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia cho biết lúc 2h sáng nay, lũ sông Thương tại trạm Cầu Sơn đã đạt đỉnh 18,37 m, vượt báo động ba 2,37 m; lũ tại trạm Phủ Lạng Thương đạt đỉnh 7,6 lúc 3h, trên báo động ba 1,3 m, vượt lũ lịch sử năm 1986 (7,52 m) 0,08 m. Hiện lũ ở hạ lưu sông Cầu lên, sông Thương xuống.

Lũ lên nhanh gây áp lực cho hệ thống đê điều dọc sông Thương, sông Cầu. Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh đã đề nghị xã, phường trên hai tuyến sông phối hợp lực lượng quản lý rà soát điểm đê thấp trũng, chủ động đắp cao ngăn lũ tràn. Địa phương tổ chức tuần tra, canh gác bảo vệ đê.

 

 

Ngập lụt Bắc Ninh nhìn từ trực thăng

Hôm nay, nước vẫn ngập lút tầng một, bà Nhã theo xuồng ra thôn Ngoài tắm rửa, sạc điện thoại ở nhà con trai, chiều lại trở về cho lợn ăn rồi trụ lại qua đêm. Đứng trên tầng hai trông ra ngoài đê, bà thở dài khi thấy sông với đồng "bằng nhau hết", chỉ còn rặng tre nhô lên đánh dấu là bờ sông.

Cách vài tiếng, bà lại ngó vết bùn trên thân tre để xem nước rút đến đâu, rồi "cầu giời ban cho nước xuống để lợn sống còn có cái ăn Tết, không thì mất sạch".

Hoàng Phương