Đây là nội dung mới được bổ sung so với luật hiện hành.
Sáng 12/11 khi Quốc hội thảo luận dự án luật này, Bộ Công an giải thích việc cho phép phạm nhân được lưu trữ trứng, tinh trùng giúp họ có cơ hội được sinh con sau khi hoàn thành án phạt tù, đặc biệt với người đã qua độ tuổi sinh đẻ.
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Hội luật gia tỉnh Đồng Tháp). Ảnh: Hoàng Phong
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Hội luật gia tỉnh Đồng Tháp) đánh giá việc cho phép phạm nhân lưu trữ trứng, tinh trùng là vấn đề rất khó khăn. Tinh trùng, trứng phải được lưu trữ trong điều kiện rất đặc biệt, lâu dài và đòi hỏi phải xử lý về khoa học với chi phí lớn.
Vì vậy, ông đề nghị Chính phủ không nên quy định nội dung này tại dự thảo luật, tránh các vướng mắc về pháp lý và nguồn lực, gây khó triển khai trong thực tiễn sau này.
Ông Tô Văn Tám, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật, kiến nghị nguyện vọng được lưu giữ trứng và tinh trùng của phạm nhân cần được cụ thể hóa hơn về quy trình, hồ sơ, thủ tục để đảm bảo tính khả thi. Đặc biệt, Chính phủ cần làm rõ điều kiện nào để phạm nhân được phép làm như vậy.
Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang nói dự thảo bổ sung quyền này là chính sách nhân văn, nhân đạo. Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp nghiên cứu, cân nhắc kỹ trước khi báo cáo với Quốc hội thông qua dự án Luật.
Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang. Ảnh: Hoàng Phong
Đề xuất cho phép phạm nhân hiến tạng giúp họ cống hiến cho xã hội
Đại biểu Nguyễn Thanh Sang, Phó trưởng Ban Nội chính Thành ủy TP HCM, tán thành đề xuất cho phạm nhân được hiến mô tạng, cho rằng đây là quy định "nhân văn, nhân đạo sâu sắc", thể hiện nguyện vọng của công dân và cống hiến cho gia đình, cho cộng đồng.
Ông đánh giá đây là vấn đề rất nhạy cảm, bởi chủ thể thực hiện việc này là rất đặc biệt, đang chấp hành án phạt tù. Trong khi đây là quy định mới và chưa đánh giá đầy đủ tác động chính trị, xã hội, pháp lý, cũng như điều kiện bảo đảm.
Đại biểu Sang lo ngại về khả năng lao động, học tập, cải tạo của phạm nhân sau hiến mô. Vì vậy, ông đề nghị chỉ cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể cho người thân thích, gồm: vợ chồng, con cái, cha mẹ, ông bà, người thân ruột thịt. Điều kiện đi kèm là phạm nhân tự nguyện, không vì mục đích lợi nhuận, có đủ điều kiện sức khỏe, phải còn thời gian thi hành án phạt tù 5 năm trở xuống.
Đại biểu Tô Văn Tám cũng tán thành quy định này vì bản chất tiến bộ nhân văn trong pháp luật, phản ánh sự tôn trọng quyền cơ bản của con người ngay cả khi họ đang chấp hành án phạt tù.
Theo ông, trại giam không chỉ là trừng phạt mà cao hơn là giáo dục và cải tạo, tôn trọng nhân phẩm con người. Tuy nhiên, quy định này cần chặt chẽ hơn, tạo điều kiện cho phạm nhân và các cơ quan khác thực hiện quyền này, cũng như để tránh sự lạm dụng, lợi dụng quyền này trong quá trình thực hiện.
Đại biểu Phạm Văn Hòa nhìn nhận chính sách cho hiến mô, bộ phận cơ thể rất nhân đạo, nhân văn không chỉ với phạm nhân mà còn với gia đình của họ. Song, ông cũng đồng tình với đại biểu Sang về việc cần nghiên cứu và quy định thận trọng, chặt chẽ nguyên tắc "không vì mục đích lợi nhuận" và người được nhận hiến mô là thân nhân, ruột thịt.
Ông kiến nghị người hiến mô phải được khám sức khỏe tổng thể, chi tiết để đánh giá có đủ sức hoàn thành bản án sau khi hiến không. "Sức khỏe không tốt mà hiến thận cho người thân, rồi cơ thể suy nhược, ốm đau triền miên sẽ tạo gánh nặng cho xã hội và gia đình sau này", ông Hòa nêu quan điểm và đề nghị Bộ Y tế phối hợp Bộ Công an ban hành quy định, tiêu chuẩn với phạm nhân có nguyện vọng hiến mô tạng.
Bộ trưởng Công an nói cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra để chỉnh lý trong dự thảo Luật. Việc chỉnh lý dựa trên cơ sở các nguyên tắc phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể khi đảm bảo đủ điều kiện sức khỏe hiến và tiếp tục thi hành án sau khi hiến.
Người hiến tự chi trả các chi phí hiến mô, bộ phận cơ thể và chi phí chăm sóc sức khỏe bản thân sau khi hiến. Việc này áp dụng cho người bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng thuộc trường hợp phạm tội lần đầu. Thời gian chấp hành án còn dưới 3 năm. Việc hiến mô, bộ phận cơ thể chỉ áp dụng cho người thân nhân của phạm nhân.
Quốc hội dự kiến thông qua dự án Luật này vào ngày 5/12.