Thông tin trên được ông Trần Văn Tuấn, Phó trưởng đoàn Đại biểu tỉnh Bắc Ninh nêu tại phiên thảo luận tổ Luật Xây dựng sửa đổi, sáng 6/11.
Theo ông Tuấn, dự thảo luật xác định 7 trường hợp phá dỡ công trình, trong đó có công trình có nguy cơ sụp đổ ảnh hưởng đến cộng đồng. Như vậy, dự luật sửa đổi mới hướng đến xử lý tình hình có nguy cơ sụp đổ, mang tính khẩn cấp.
Trong khi thực tế, đại biểu nói rất nhiều chung cư, tập thể cũ ở các thành phố lớn hết niên hạn, xuống cấp trầm trọng. "Đây là những quả bom nổ chậm, nhưng chưa đủ cơ sở pháp lý để phá dỡ bắt buộc nếu chủ sở hữu không đồng thuận", ông cho hay.
Ông Trần Văn Tuấn, Phó trưởng đoàn Đại biểu tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: Media Quốc hội
Vì vậy, Phó trưởng đoàn tỉnh Bắc Ninh đề nghị bổ sung vào dự thảo luật trường hợp phá dỡ công trình hết niên hạn sử dụng mà kết luận kiểm định cho thấy không còn khả năng chịu lực, có nguy cơ sụp đổ, nhưng chưa tới mức khẩn cấp. Quy định này, theo ông sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng để chính quyền chủ động di dời người dân và phá dỡ công trình, đảm bảo an toàn tính mạng trước khi thảm họa xảy ra.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Phi Thường, Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội thông tin Thủ đô hiện nay có khoảng 2.000 chung cư cũ và ở TPHCM khoảng 600. Theo ông, Hà Nội rất quan tâm việc cải tạo chung cư cũ, nhưng gặp vướng mắc bởi nhiều thủ tục và quy định, như quy hoạch chi tiết mật độ xây dựng tầng cao, dân số, giải phóng mặt bằng...
"Mỗi ngày đi qua, những cư cũ lại càng xuống cấp, không an toàn", Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội nói.
Ông Thường đề xuất cho phép Chủ tịch UBND cấp tỉnh được quyết định tăng chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc về tầng cao, dân số và được cập nhật vào kỳ quy hoạch điều chỉnh gần nhất. Ngoài ra, lãnh đạo cấp tỉnh cũng cần được quyết định cơ chế giải phóng mặt bằng, theo hướng Nhà nước thu hồi đất, thay vì nhà đầu tư tự thỏa thuận với người dân như hiện tại.
Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Nguyễn Phi Thường. Ảnh: Media Quốc hội
Từ năm 2005, Hà Nội bắt đầu cải tạo các khu chung cư cũ. Tuy nhiên, do nhiều vướng mắc, đến giữa năm ngoái, thành phố mới có 19 dự án hoàn thành, đưa vào sử dụng và tiếp tục triển khai hơn chục dự án.
Tương tự tại TP HCM, việc sửa chữa, cải tạo chung cư cũ, xuống cấp từng được thực hiện 2016-2020, nhưng chưa đem lại kết quả như mong muốn, nhất là với các chung cư bị hư hỏng nghiêm trọng. Sở Xây dựng TP HCM cho biết nguyên nhân chủ yếu do thiếu vốn, vướng mắc trong kiểm định chất lượng, bất cập trong quy hoạch khu vực cải tạo...
Cũng tại dự thảo luật, Chính phủ đề xuất mở rộng 8 trường hợp công trình được miễn giấy phép xây dựng. Số này gồm công trình đặc biệt (bí mật nhà nước, khẩn cấp, đầu tư công đặc biệt, trên đất quốc phòng an ninh); công trình do cơ quan trung ương hoặc lãnh đạo cấp cao quyết định; công trình liên tỉnh, liên tuyến (thuộc địa bàn 2 tỉnh trở lên), đặc thù ngoài khơi.
Ông Phạm Trọng Nghĩa, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội đánh giá điều này giúp cắt giảm thủ tục tiền kiểm và chuyển sang hậu kiểm chặt chẽ hơn.
Dù vậy, ông cho rằng vẫn cần quy định rõ tiêu chí, quy trình hậu kiểm với các trường hợp miễn giấy phép nhất là hạ tầng kỹ thuật, môi trường, phòng cháy chữa cháy. Việc này nhằm ngăn ngừa lạm dụng hoặc buông lỏng hậu kiểm, tránh gây phiền hà cho tổ chức, cá nhân.
Tương tự, PGS.TS Trần Hoàng Ngân (đoàn TP HCM) cũng nói cần lưu ý việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm với các công trình lớn, quy mô khu vực hoặc quốc gia. Bởi nhiều công trình xây dựng xong không sử dụng được, khi thanh tra, kiểm tra mới phát hiện khâu tiền kiểm có vấn đề.
Hiện theo dự thảo luật, thời gian cấp phép với các công trình xây, sửa chữa nhà ở của người dân tối đa là 7 ngày, giảm đáng kể so với hiện hành. Tuy nhiên, ông Ngân đề xuất nên bỏ yêu cầu giấy phép xây dựng với sửa chữa nhỏ nhà ở của người dân.
Theo ông, hậu kiểm với nhóm này là hợp lý bởi hiện nay, nhiều trường hợp sửa chữa nhỏ cũng gặp khó khăn như hộ dân bị dột mái nhà, xe chở cát vừa đổ xuống thì thanh tra xây dựng đã có mặt.
Anh Tú