'Chống tin giả là cuộc rượt đuổi'

Phần mong chờ nhất là trao ba giải thưởng cao nhất của chương trình: giải nhất, nhì, ba.

Giải nhất của cuộc thi Anti Fake News gọi tên Lê Phúc Thành đến từ kênh TikTok Phúc Thành 22.

Giải nhì: Trần Thị Mỹ Uyên, chủ kênh TikTok Trần Mỹ Uyên.

Giải ba: Nguyễn Thị Ngọc Hà và kênh TikTok Nghệ sĩ Hà Myo.

Ông Nguyễn Lâm Thanh - Đại diện TikTok Việt Nam và Hoa hậu Lương Thùy Linh đại diện ban giám khảo trao bằng chứng nhận cho top 10 nhà sáng tạo nội dung xuất sắc của cuộc thi "Anti Fake News". Mỗi bạn trẻ nhận được phần thưởng là hai triệu đồng tiền mặt.

Tiếp theo, ban tổ chức chính thức công bố chủ nhân của ba giải thưởng đồng hành. Trong đó, giải thưởng Bài dự thi được yêu thích nhất thuộc về bạn Nguyễn Anh Thư, chủ kênh TikTok Muội Today, với lượt tương tác hợp lệ cao nhất trong các bài thi được gửi về. Video của cô thu hút hơn 5,9 triệu lượt xem trên nền tảng TikTok.

Nguyễn Thị Ngọc Hà - chủ kênh TikTok Nghệ sĩ Hà Myo nhận giải Nhà sản xuất nội dung tài năng với giải thưởng trị giá 5 triệu đồng. Cô truyền tải thông điệp về tin giả bằng nghệ thuật dân gian hát xẩm.

Cuối cùng, giải thưởng Video truyền cảm hứng được trao cho chủ kênh TikTok Bữu Vi Vu, bạn Phan Thanh Bữu Hòa. Nam TikToker chuyên sản xuất video về nội dung du lịch, do đó, video dự thi của anh được đầu tư quay trong chuyến đi Hàn Quốc, Trung Quốc...

Trong trang phục hồng đậm, ca sĩ, nhạc sĩ Bùi Nam mang tới tiết mục biểu diễn vui tươi với ca khúc Năm qua đã làm gì. Nghệ sĩ không quên tương tác với các khán giả dưới hội trường, nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của các bạn trẻ.

Bùi Công Nam cũng mang tới sự kiện ca khúc Anti Fake News do chính anh sáng tác. Cùng với sự hỗ trợ của các vũ công, nam ca sĩ, nhạc sĩ truyền tải thông điệp ý nghĩa: phòng chống tin giả cho người dùng mạng.

Tiết mục kịch do Đội Kịch của Đội Văn nghệ Xung kích Học viện Báo chí và Tuyên truyền biểu diễn, nói về cách lan truyền của tin giả.

Các "diễn viên" là sinh viên hóa thân vào các nhân vật, từ bà hàng xóm, cô giúp việc đến nữ doanh nhân tỷ USD, vị công an...

Nội dung về cách lan truyền tin giả được thể hiện vừa hài hước, vừa sâu cay. Màn biểu diễn của các sinh viên nhận được sự hưởng ứng và những tràng pháo tay của đông đảo khán giả có mặt tại hội trường.

Theo nhà sáng tạo nội dung Dino Vũ, mọi người nói nhiều về áp lực của người nổi tiếng với tin giả nhưng "mặt còn lại của đồng xu" là cũng giành được sự quan tâm, lời khen từ đông đảo khán giả. Do đó, mình phải xem xét hai mặt là không bị mờ mắt bởi lời khen. Khi có sự ngăn cách bởi Internet với khán giả, anh chỉ để lời khen ảnh hưởng đến mình một cách vừa phải, khi đó, tin xấu cũng không tác động quá lớn đến tâm lý của bản thân.

Bên cạnh đó, anh nhấn mạnh bản thân luôn có "rào đỡ" (supportive system) cho bản thân là những người thân, bạn bè xung quanh, những người đưa ra lời khuyên chân thành cho anh.

Nguyễn Lâm Thảo Tâm cho biết cô cũng cần chỗ dựa như vậy để cân bằng. Ngoài ra, cô đưa ra khái niệm sự khác biệt giữa tin giả và tin được định hướng. Với tin giả, nữ diễn viên nhận thấy có hiện tượng các trang tin nhanh chủ động đưa tin giả, hình ảnh chỉn chu nên dễ để người đọc tin tưởng. "Do đó, chúng ta phải tỉnh táo", cô nói.

Thứ hai, trên mạng có nhiều tin được định hướng làm cô cũng như nhiều người dùng khác thấy có điểm đúng nhưng cũng thấy "lấn cấn". Điều này đến từ việc bị cắt ghép. Người nổi tiếng có có nói thông tin đó nhưng bị chỉnh sửa để thể hiện mục đích của người đứng sau.

Đồng cảm với Thảo Tâm và Dino, Hoa hậu Lương Thùy Linh cho rằng người nổi tiếng thì phải chấp nhận sự chú ý, quan tâm mọi người. Do đó, cô cố gắng bình tĩnh nhất có thể và cũng dựa vào những người ủng hộ chân thành, cụ thể là ekip tin cậy của mình. Cô xác định tin giả đó sức ảnh hưởng ra sao, việc nhỏ có thể bỏ qua nhưng nếu quá lớn, cô và ekip sẽ đưa ra cách xử lý minh bạch, rõ ràng và tránh đôi co.

Để phòng tránh tin giả, tin sai sự thật còn cần đến cả những kỹ năng xử lý đến từ người đọc, người xem khi tham gia Internet. Nói về cách đối diện với tin giả, ông Lê Quang Tự Do dẫn chứng, tâm lý học nghiên cứu con người nhận bình phẩm về mình trên một lần là quá giới hạn chịu đựng. "Nhưng từ khi có mạng xã hội, một người có thể nhận một triệu bình luận nói xấu của mình", ông Do nói.

Trong khi đó, có những người chưa bao giờ được trang bị kiến thức, kỹ năng đối phó với những lời bình phẩm, nhận xét như vậy. Do đó ông Do khuyên các bạn trẻ đừng tin gì trên mạng. "Chúng ta đọc gì cũng check hai lần, thứ nhất là xem thông tin có uy tín, đáng tin hay không; thứ hai, tập phớt lờ, chấp thuận, không nên đối xử như những lời bình phẩm trực tiếp được, nếu không khó sống, khó tồn tại", ông Do chia sẻ.

Không chỉ người trẻ, người già cũng là đối tượng dễ bị tác động bởi tin giả. Ở khía cạnh này, Vũ Dino chia sẻ cách giúp mẹ "lọc" tin giả, như "5 loại thực phẩm ăn bị ung thư"... "Mỗi lần như vậy tôi gửi lại thông tin cho mẹ, luyện cho mẹ mình tư duy phản biện, biết thông tin đến từ đâu, ai là người nói ra, trang báo y học hay không, người đó có phải bác sĩ thật hay không. Những câu hỏi mình trang bị cho mẹ ngày càng nhiều hơn", Vũ nói. Từ đó, mẹ anh bắt đầu nắm được cách tra thông tin trên Google, kiểm tra thông tin chuẩn mực...

Nhận được câu hỏi từ MC về việc chọn 3 yếu tố quan trọng nhất để tạo nên một văn hóa ứng xử văn minh và đúng đắn trên không gian mạng, Thảo Tâm cho biết đó là thấu cảm, kỷ luật và học cách chấp nhận. "Thấu cảm là khi đứng trước nhiều thông tin tốt xấu, hãy dừng lại một chút để hiểu vì sao có những hiểu lầm đó; thứ hai là kỷ luật trong mọi vấn đề, thứ ba học cách chấp nhận nghĩ là đôi khi trong môi trường không hoàn hảo, có tình huống không hoàn hảo xảy ra, hãy học cách chấp nhận trước khi tìm cách khắc phục", nữ diễn viên giải thích.

Trước câu hỏi làm thế nào để xử lý tin giả, nhà sáng tạo nội dung Dino Vũ chia sẻ, anh từng bị đồn là con nhà giàu (rich kid). Ngay cả khi đã 30 tuổi, anh vẫn bị gọi như vậy. Đó là tin dễ để tin nhất. Nó cũng gây khó khăn cho anh, khi anh cố gắng vươn lên trong cuộc sống nhưng bị phủ nhận khi có xuất thân tốt. Thế nhưng, sau này anh nhận ra mọi người chỉ tin điều mọi người muốn tin, chính mình mới là người có trách nhiệm với cuộc đời của bản thân.

"Tin giả luôn hấp dẫn. Ngày còn trẻ mình cũng rất dễ tin. Nhưng khi lớn hơn, có sự phản biện và trải nghiệm tốt hơn, mình biết cách xử lý, tin vào đâu hơn", anh nói thêm.

Nữ diễn viên gen Z Nguyễn Lâm Thảo Tâm đưa ra góc nhìn thú vị về tin giả oay quanh bản thân. Cô đặt ra câu hỏi "lỡ đâu tin giả đó tốt thì sao?". Thảo Tâm đi làm rất sớm, từ mẫu ảnh đến làm diễn viên. Nữ diễn viên từng bị đồn là mua vai trong phim điện ảnh "Mắt biếc". Lúc đó, cô cũng vui vẻ nghĩ cũng vui đó khi mọi người nghĩ mình có tiền đến vậy.

Tuy nhiên, sau tất cả, Thảo Tâm khẳng định, ảnh hưởng của tin giả luôn khó lường nên cô muốn được đính chính và minh bạch để không tạo ra rủi ro quá lớn. Cô cũng nghe nhiều bạn trẻ đau đầu về tin giả ngay cả trong ghế nhà trường, đơn giản là chuyện nói xấu hay phát tán trên mạng. Thế nhưng, những điều này gây ra tổn thương rất lớn cho các bạn trẻ ở lứa tuổi đó. Vì vậy, để xử lý các mẩu tin giả này, mọi người cần bình tĩnh, minh bạch để không dính bẫy dù bản thân đang là nạn nhân.

Nhà sáng tạo nội dung Dino Vũ cho rằng hiện nay tin giả tràn lan, đồng thau lẫn lộn, vì vậy là một nhà sáng tạo nội dung số, anh tự thấy khi đưa ra thông tin phải cạnh tranh với rất nhiều thông tin hấp dẫn nhiều kia (tin giả), trong khi cuộc đời vốn không kịch tính và drama đến vậy. "Vì vậy, để thông tin đến với người xem sao cho vừa thú vị, vừa duy trì được trong thời gian dài thì điều quan trọng là phải cố gắng đưa thông tin xác thực", anh Dino Vũ nhận định.

Nhà sáng tạo nội dung chia sẻ thêm, khi học đại học, kỹ năng lớn mà anh học được khi làm các bài luận phải có trích dẫn chính xác, trong khi bước ra ngoài đời chúng ta lại thường dễ với những thông đưa ra mà không kiểm chứng. Thói quen này khiến tin giả dễ lan truyền hơn. Vì vậy, trong quá trình làm tin, tôi luôn có trích dẫn chính xác, uy tín để độc giả biết thông tin đó đến từ đâu, mức độ chính xác ra sao...

Đồng tình với Vũ Dino, diễn viên Nguyễn Lâm Thảo Tâm cho biết cô cũng vừa trải qua 5 năm ở đại học, và cũng từng dành hàng tuần để làm trang trích dẫn cho một bài luận 3.000 từ. "Tâm thấy quá trình làm luận văn cũng không khác nhiều so với việc sáng tạo nội dung", cô nói, cho biết khi tự gọi mình là nhà sáng tạo nội dung, thì cần có kỷ luật và trách nhiệm với những gì mình viết và nói. Dù bạn là ai, là người được lắng nghe nhiều, hay là sinh viên đại học thì đều cần có kỷ luật trong viết và truyền tải thông tin.

Phần thảo luận "Tin nên tin", với sự tham gia của ông Lê Quang Tự Do, nhà sáng tạo nội dung Nino Vũ, và diễn viên Nguyễn Lâm Thảo Tâm.

Với chủ đề: "Làm thế nào để tạo ‘tin nên tin’?", ông Lê Quang Tự Do trả lời về vấn đề tin giả, tin sai sự thật xuất hiện và lan truyền với tốc độ chóng mặt. Và việc kiểm soát thông tin hiện nay lại trở nên khó khăn và phức tạp hơn.

Vị đại diện Bộ Thông tin Truyền thông cho biết: "Chưa bao giờ chúng ta gặp tình trạng hậu kiểm như hiện nay. Tức là mọi người chia sẻ thông tin, sau đó mới có sự tham gia, kiểm tra kỹ lưỡng". Theo ông Do, để hạn chế được tin giả, bản thân người dùng mạng phải có ý thức kiểm duyệt thông tin trước khi đăng.