Tim Hryshchuk chưa bao giờ nghĩ rằng ngày đầu tiên đi học của mình lại diễn ra dưới tầng hầm. Nhưng khi còi báo động không kích vang lên ở Kiev hôm 2/9, cậu bé 5 tuổi và các bạn học mới không còn lựa chọn nào khác ngoài chạy thật nhanh xuống lớp học dưới lòng đất.
Các cuộc tập kích của Nga ngày càng dữ dội và thường xuyên hơn sau khi Moskva bắt đầu tăng cường sản xuất máy bay không người lái (UAV) từ đầu năm nay. Nga trước đây thường tiến hành những cuộc tập kích như vậy vào ban đêm, nhưng gần đây đã đổi chiến thuật, chuyển sang tấn công vào ban ngày, thời điểm các hoạt động ở hậu phương Ukraine diễn ra nhộn nhịp nhất.
Khói đen bốc lên ở thủ đô Kiev, Ukraine, sau một cuộc tập kích của Nga hôm 7/9. Ảnh: Reuters
Chỉ riêng thủ đô Kiev của Ukraine đã trải qua hơn 1.800 lần báo động không kích, kéo dài tổng cộng hơn 2.200 giờ, kể từ khi xung đột với Nga nổ ra hồi tháng 2/2022. Trong hai tuần đầu tháng 9, trung bình mỗi ngày có hai đợt báo động.
Mỗi lần tiếng còi báo động hú lên, cuộc sống của hàng triệu người dân Ukraine gần như trở nên tê liệt. Theo giới chuyên gia, chiến thuật chuyển sang không kích vào ban ngày của Nga là một phần trong nỗ lực nhằm làm kiệt sức dân thường Ukraine, cả về thể chất lẫn tinh thần.
"Những cuộc tập kích quy mô lớn gửi đi một thông điệp rằng Nga không thực sự quan tâm đến đàm phán hay chấm dứt xung đột", Christina Harward, nhà phân tích về Nga tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), trụ sở tại Mỹ, nói. Tổng thống Vladimir Putin cũng tuyên bố Nga sẽ tiếp tục tiến hành chiến dịch đến khi nào đạt được các mục tiêu đề ra.
Sau nhiều năm sống dưới mối đe dọa thường trực trên bầu trời, các trường học ở Ukraine đã xây dựng một quy trình an toàn chi tiết để ứng phó với các trận không kích. Trong buổi học đầu tiên, nhà trường sẽ giới thiệu cho học sinh về tuyến đường sơ tán và vị trí trú ẩn, bên cạnh những thông tin quen thuộc về thời khóa biểu hay cách đặt đồ ăn tại canteen.
Liudmyla Andruk, phó hiệu trưởng trường Ngôn ngữ Phương Đông 1 Kiev, nơi Hryshchuk vừa bắt đầu lớp một, cho biết 700 học sinh của trường mất 6 phút để xuống hầm trú ẩn.
Giống như mọi trường học khác ở Ukraine, ngôi trường hiện có một sĩ quan cảnh sát túc trực để điều phối sơ tán. "Tất nhiên, nếu chúng tôi biết mối đe dọa đến từ tên lửa đạn đạo, chúng tôi sẽ cố gắng đưa mọi người tới hầm trú ẩn càng sớm càng tốt", bà Andruk nói.
Phó hiệu trưởng cho biết trong khi an toàn thể chất là ưu tiên hàng đầu, các giáo viên còn chịu trách nhiệm về cả sức khỏe tinh thần của từng đứa trẻ. "Mỗi đứa trẻ một khác, một số bị dị ứng, một số mắc chứng ám ảnh, một số lại thấy khó khăn khi phải ngồi trong hầm trú ẩn quá lâu", bà nói. "Nếu báo động kéo dài nhiều giờ, chúng tôi sẽ chơi trò chơi, cho học sinh thảo luận, kể chuyện hoặc xem video. Tuy nhiên, khi trở lại, các em thường rơi vào trạng thái mệt mỏi, rất khó tiếp tục tập trung học".
Những tháng gần đây, Nga ồ ạt tập kích Ukraine bằng UAV và tên lửa với cường độ ngày càng tăng. Hồi đầu tháng, Moskva phóng tới hơn 800 UAV và 13 tên lửa chỉ trong một đêm, mức cao nhất từ trước đến nay.
Lavina Mall ở ngoại ô Kiev là trung tâm thương mại lớn nhất Ukraine với 450 cửa hàng và nhà hàng cùng một rạp chiếu phim lớn. Vào giờ cao điểm, nó đón tới 20.000 khách tới mua sắm, tham quan.
Chỉ cần một đợt báo động không kích cũng có thể gây ra vấn đề lớn về hậu cần. "Hầu hết mọi người đều quá quen với tiếng còi hú đến mức họ không vội vã di chuyển như trước nữa. Chúng tôi phải tăng cường nhân viên an ninh để hướng dẫn người dân và đảm bảo họ tuân thủ tuyến đường sơ tán", Dmytro Lashyn, giám đốc điều hành trung tâm thương mại, cho hay.
Việc di chuyển lượng lớn người như vậy một lúc thường dẫn đến ùn tắc. Theo lời giám đốc Lashyn, thói quen mua sắm của người Ukraine đã thay đổi vì xung đột. Thay vì đi dạo xem hàng, phần lớn giờ đây mua sắm có chủ đích hơn, chỉ mua những thứ cần thiết, đề phòng báo động bất ngờ làm gián đoạn công việc của họ.
"Tuy nhiên, khảo sát của chúng tôi cũng cho thấy nhiều người có xu hướng 'sống cho ngày hôm nay'. Nhiều người tự hỏi 'Tại sao mình phải từ chối thứ gì đó cho bản thân? Có thể ngày mai mình không còn trên đời này nữa vì một quả tên lửa chẳng hạn", Lashyn nói.
Liudmyla Andruk, phó hiệu trưởng trường Ngôn ngữ Phương Đông 1 Kiev, đứng trong hầm trú ẩn của trường. Ảnh: CNN
Các sự kiện văn hóa, buổi chiếu phim, hòa nhạc và biểu diễn sân khấu cũng thường xuyên bị ảnh hưởng vì còi báo động không kích. Nhà sản xuất Oleksiy Komarovsky nói rằng những đợt báo động đã tạo ra một cách đánh giá phim hoàn toàn mới.
"Nếu mọi người quay lại để xem hết phim sau thời gian dài trú ẩn thì đó là một bộ phim thực sự hay", ông nói.
Với quy mô của các cuộc không kích, Ukraine cần mọi hỗ trợ để giúp giảm thiểu thiệt hại và những tình nguyện viên đang đóng vai trò ngày càng quan trọng. Dân thường thành lập các đơn vị săn UAV bằng súng máy hoặc gần đây nhất là bằng UAV đánh chặn được cải tiến đặc biệt.
Andriy, mật danh Stolyar, tham mưu trưởng một quân đoàn tình nguyện ở Kiev, cho biết đơn vị của ông gồm các thành viên đến từ mọi tầng lớp xã hội, từ công nhân xây dựng, doanh nhân cho đến nhà thơ.
Khóa huấn luyện cho quân đoàn kéo dài khoảng 6 tuần, cung cấp các kiến thức cơ bản, bài tập thực hành trên máy mô phỏng và những bài học về địa hình. "Mọi người phải hiểu cách điều khiển một chiếc UAV, loại vũ khí đang trở nên phức tạp hơn. Đây là tác chiến trên không và nó đòi hỏi khả năng tập trung, kiến thức và kỹ năng được trau dồi liên tục", Andriy nhấn mạnh.
Theo Harward, nhà phân tích từ ISW, một số báo cáo cho thấy Moskva hiện chế tạo khoảng 5.100 UAV tấn công tầm xa mỗi tháng và có kế hoạch tăng sản lượng lên 5.700 chiếc.
"Nga hoàn toàn có khả năng tiếp tục các đợt tấn công quy mô lớn này nếu họ vẫn duy trì được tốc độ sản xuất UAV như hiện nay hoặc cao hơn", bà nói.
Một quân nhân Ukraine đang điều khiển UAV đánh chặn qua màn hình tại vùng Dnipropetrovsk hồi tháng 7. Ảnh: Reuters
Tại ngôi trường mới của Hryshchuk, hầm trú ẩn đã được chuyển đổi thành các lớp học dã chiến để thời gian ở dưới lòng đất không bị lãng phí. Nơi đây khá chật chội, học sinh phải dùng chung bàn và có một tấm bảng di động dựa vào đường ống trên tường.
Mọi học sinh được yêu cầu phải luôn mang theo một chiếc túi khẩn cấp chứa nước, đồ ăn nhẹ cùng những nhãn dán có số điện thoại và các thông tin quan trọng khác. Điều này trở nên hữu ích khi lớp của Hryshchuk phải ở dưới hầm trú ẩn ba tiếng vào ngày học thứ hai.
"Cháu chỉ ngồi đó, chờ đợi, ăn vài món trong túi khẩn cấp và chơi trò chơi", cậu bé nói, thừa nhận rằng mình cũng hơi chán khi phải quanh quẩn một chỗ quá lâu.
Vũ Hoàng (Theo CNN, AFP, Reuters)