Trong bài phỏng vấn hôm nay nhân kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Ngoại giao, Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng cho biết công tác lãnh sự, bảo hộ quyền và lợi ích công dân là một trong những nhiệm vụ trọng yếu của ngành.
"Với sứ mệnh ban đầu là tuyên truyền tinh thần yêu nước, vận động kiều bào hướng về quê hương, tham gia kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, các cơ quan lãnh sự đầu tiên đã được mở ở Ấn Độ, Myanmar, Indonesia, đặt nền móng cho việc thiết lập các cơ quan đại diện ngoại giao sau này và cũng là những bước đi đầu tiên trong công tác lãnh sự và bảo hộ công dân", bà Hằng nói.
Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng mở cửa và hội nhập, tình hình thế giới luôn biến động phức tạp, từ xung đột vũ trang, khủng bố, tội phạm đến thiên tai, thời tiết cực đoan, công tác lãnh sự và bảo hộ công dân cũng đối mặt nhiều thách thức và yêu cầu mới.
Ngoài giải quyết thủ tục, cấp phát giấy tờ hay các biện pháp bảo hộ công dân thông thường, Bộ Ngoại giao đã phối hợp với các bộ ngành liên quan tiến hành các chiến dịch sơ tán công dân ở quy mô lớn tại các khu vực có xung đột vũ trang, bất ổn chính trị, thiên tai, dịch bệnh.
Các chiến dịch sơ tán công dân khỏi Iraq năm 1991, Libya năm 2011, 2014, Ukraine 2022, Myanmar năm 2023 và gần đây nhất xung đột Israel - Iran đều bảo đảm an toàn.
"Cán bộ lãnh sự cũng không quản hiểm nguy khi cần giải cứu con tin bị cướp biển bắt giữ hay sẵn sàng đến những khu vực vừa trải qua động đất sóng thần, khi những đợt rung động địa chấn vẫn chưa ngừng", bà nói.
Thứ trưởng Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng. Ảnh: BNG
Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng cho rằng trong giai đoạn mới, công tác lãnh sự, bảo hộ công dân cần đổi mới tư duy và đi trước một bước trong xây dựng thể chế, hoàn thiện chính sách pháp luật, góp phần kiến tạo, duy trì môi trường thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp giao lưu, đầu tư, hội nhập.
Công tác lãnh sự, bảo hộ công dân cũng cần được hiện đại hóa bằng quyết liệt chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, cải tiến mạnh mẽ phương thức làm việc.
Để làm được điều này, cần tập trung nguồn lực để hoàn thiện Cơ sở dữ liệu về di cư; số hóa hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính; xây dựng, hoàn thiện và vận hành ổn định các phần mềm liên quan đến công tác lãnh sự với mục tiêu cuối cùng là hướng tới xây dựng hệ sinh thái lãnh sự số, thông minh, dựa trên công nghệ trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn để phân tích, dự báo, phục vụ xây dựng chính sách, pháp luật và triển khai công tác bảo hộ công dân.
Cần xác lập vai trò nòng cốt, chủ động hơn nữa trong hợp tác quốc tế về lãnh sự, di cư thông qua việc mở rộng, đổi mới cơ chế và nội dung hợp tác lãnh sự với các nước; tích cực trao đổi kinh nghiệm quốc tế trong xử lý các vấn đề lãnh sự; tham gia các thỏa thuận, điều ước quốc tế phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
Thứ trưởng cũng đề xuất cần đổi mới toàn diện công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác lãnh sự, bảo hộ công dân ở trong và ngoài nước, xác định xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, chuyên gia đủ phẩm chất, trình độ và uy tín, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của tình hình mới là nhiệm vụ "then chốt của then chốt".
Ngọc Ánh